احترام به خود
احترام گذاشتن به طور كلی به معنی حفظ حریم است و وقتی
صحبت از احترام به خود است یعنی فرد حریم خود را نگه می‌دارد. همان‌طور كه
گفتیم تا كسی نتواند به خود احترام بگذارد دیگران را نیز نمی‌تواند محترم
شمارد. برای این‌كه بتوانید احترام به خود را بخوبی درك كنید بعضی از
مظاهر احترام به خود را می‌شماریم:

1 ــ ظاهری متناسب دارد: كسی كه به خود احترام
می‌گذارد فردی در ظاهر مرتب و تمیز است و به سلامت خود اهمیت می‌دهد. مثلا
سیگار نمی‌كشد، پرخوری نمی‌كند، ورزش می‌كند، مراقب سلامتی خود است و... .
2 ــ در كلام با دقت است: كسی كه به خود احترام
می‌گذارد هر حرفی را نمی‌زند و به قولی بددهن نیست. دروغگو نیست و خلاصه
در كل حرف بیجا نمی‌زند و زیاد شوخی نمی‌كند تا به دیگران اجازه
بی‌احترامی به خود را ندهد.
3 ــ به روح و روان خود اهمیت می‌دهد: غیر از جسمش از روحش هم مراقبت می‌كند. با آموختن و هنر و با پرداختن به معنویات روانش را تغذیه می‌كند تا فردی تك بعدی نباشد.
4 ــ فردی رو به پیشرفت است: هر وقت او را ببینید
چیز جدیدی برای گفتن یا كار جدیدی برای انجام دادن دارد. در حال آموختن
است و روز به روز به اطلاعاتش اضافه می‌كند و اهل كتاب است و در حال
پیشرفتی همه‌جانبه است نه تنها در یك بعد.
5 ــ فردی مفید برای خود است: می‌تواند بخوبی به
خودش در بحران‌ها كمك كند و خود را از بحران‌ها نجات دهد و كمتر پیش
می‌آید به كمك دیگران احتیاج پیدا كند و به خود متكی است.
6 ــ انسان‌های خوبی دور و برش هستند: دوستان خوبی
را برای مراوده انتخاب می‌كند و با انسان‌هایی معاشرت دارد كه از آنها یاد
بگیرد نه انسان‌هایی كه تنها باعث گمراه شدنش می‌شوند. احترام به خود
مصداق‌های دیگری هم دارد.
كسی كه به خود احترام می‌گذارد تمام انتظارات خودش را از
خویش برآورده می‌كند و نزد دیگران نیز محترم است و با روشی كه در رفتار،
كردار و گفتار پیش می‌گیرد به كسی اجازه نمی‌دهد كه به او بی‌احترامی كند.

احترام به معنای احساس ارزش و اعتبار برای کسی است و خود فرد آن را به دست می آورد. بااینکه همه ی انسانها شایسته احترام هستند، اما متاسفانه حقیقت این است که برخی از افراد قادر به کسب این احترام نیستند. البته راه های مختلفی وجود دارد که شما می توانید خود را در موقعیت هایی قرار دهید که احترامی را که سزاوار آن هستید به دست آورید. مهمترین عوامل در این زمینه احترام گذاشتن به دیگران، احترام گذاشتن به خودتان، داشتن اعتماد به نفس، نترسیدن از تصمیم گیری، و خوب لباس پوشیدن است. این عوامل به شما کمک می کند تا احترامی را که شایسته شماست کسب کنید.
اگر انتظار دارید که دیگران با شما با احترام رفتار کنند، اولین قدم این است که با دیگران با احترام رفتار کنید. اگر رفتاری غیر محترمانه با دیگران دارید، برای آنها هم احترام گذاشتن به شما دشوار خواهد شد. احترام گذاشتن به دیگران نشانه این است که خود شما نیز شایسته احترامید. اگر به دیگران احترام نگذارید، مردم شما را به چشم انسانی بی محبت نگاه می کنند که قادر به درک ارزش وجودی دیگران نیست. بعضی از رئیس ها و مدیران شرکت ها سعی می کنند با اعمال اقتدار خود بر زیر دستانشان احترام کسب کنند. با اینکه اقتدار خصوصیتی است که احترام می طلبد، اما اگر رئیس قادر به درک دستاوردهای کارمندان خود نباشد، کارمندان از او کینه به دل گرفته و هیچگاه احترامی که سزاوار آن باشد را به او عرضه نمی کنند. از طرف دیگر، رئیسی که علاوه بر اعمال اقتدار خود بر کارمندانش، از آنها دلجویی و حمایت می کند و به افکار و ایده های آنها گوش می دهد، خیلی راحت احترام زیردستانش را جلب میکند.

همان گونه که آدمی دوست دارد دیگران به حق او تجاوز نکنند و احساس اش را نادیده نگیرند، خود نیز به حکم وجدان و انسان بودن، وظیفه دارد تا حقوق همه ی انسان ها را محترم شمارد. اگر خدای ناکرده تصمیم گرفتید نسبت به حق کسی بی توجهی کنید، شایسته است پیش از اجرای این تصمیم، خود را به جای او قرار دهید و بیاندیشید که آیا اگر او چنین تصمیمی را درباره ی شما گرفته بود، ناراحت نمی شدید؟ به هر حال، بنا بر فرمایش رسول گرامی اسلام، انسان باید به فکر آسایش و آرامش هم نوعان خود باشد. ایشان می فرمایند:

اَحْبِبْ لِلنّاسِ ما تُحِبُّ لِنَفْسِکَ.

آن چه را برای مردم می خواهی، برای خود نیز بخواه.

يكي ديگر از عوامل مهم در جلب احترام اطرافيان، احترام گذاشتن به خود است. احترام به خود يعني درك ارزش وجودي خود و داشتن برخوردي مؤدبانه و محترمانه با خود است. داشتن رفتار محترمانه با ديگران اهميت زيادي دارد، اما نبايد از داشتن رفتاري محترمانه با خود چشم پوشي كنيد. ممكن است براي كنار آمدن با ناتوانايي هاي خود خود را تحقير كنيد اما اين نوع رفتار به ديگران نشان مي دهد كه شما ارزش احترام آنها را نداريد. پس براي جلب احترام ديگران، اول بايد خودتان به خودتان احترام بگذاريد.

راههاي رشد احساس احترام به خود

1- شناختن ويژگي‌هاي مثبت خود

2- تشخيص موارد و محدوده‌هاي بسيار موفقيت‌آميز

3- برنامه‌ريزي براي حمايت از دوستان و خويشاوندان

4- تمركز بر فضيلت‌ها و توانايي‌هاي خود و نه، ماندن و غرق شدن در ناتوانايي‌ها و واماندگي‌ها

5- عدم اندازه‌گيري و تعريف ويژگي‌هاي خود با استانداردهاي ديگران

مونتسکیو: آنکه توقع احترام از دیگران دارد، خود نیز باید توقع احترام دیگران را برآورده کند و به آنان حرمت کند.

آدام اسمیت: هر قدر به دیگران احترام بگذاری برای خودت احترام خریده‌ای.

فرانتس فانون: احترام صفتی اکتسابی است. آن را به فرزندان خود بیاموزید.

آندره وزالیوس: اگر همه مردم ارزش احترام را می‌دانستند و در زندگی به آن عمل می‌کردند دنیا گلستان می‌شد.

ماری کوری: احترام، بزرگی و کوچکی، فقر و ثروت، زشتی و زیبایی نمی‌شناسد.

آندره موروآ: احترام را باید در خانه آموخت. در مدرسه تمرین کرد و در جامعه کامل نمود.

ژاک ژان روسو: احترام به دیگران را باید از همان دوران کودکی به کودکان آموخت.

پرل. س. باک: احترام در حقیقت همان رعایت حال دیگران در موارد و مواقع مختلف است.

آلفونس دوده: اگر می‌خواهی محترم باشی، باید همه را محترم بداری.

اگر به دیگران احترام نگذارید مردم شما را به چشم یک انسان بی محبت نگاه می کنند که قادر به درک ارزش وجودی دیگران نیست. اگر انتظار دارید که دیگران با شما با احترام رفتار کنند اولین قدم این است که با دیگران با احترام رفتار کنید. افراد خوب ؛ با مهربانی، سخاوت و تعاون اجتماعی بیشتری با دیگران برخورد می‌کنند.

حترام گذاشتن به ديگران نشانه عظمت وبزرگي:

هر انساني براي خود احترامي قائل است . زماني كه به عقايد ،كارها وسلیقه هاي افراد در حد ومحدوده خودشان احترام بگذاريم وسعي نكنيم هميشه در پي رد كردن آنها برآييم ديگران ما را به رسميت مي شناسند چرا كه مردم عادتا با كسي كه به آنان احترام بگذارندونسبت به ايشان ابرازتوجه وقدرداني كنندانس والفت مي گيرندپس براي جلب مردم آنچه مي خواهند بايد به آنان بخشيد . بديهي است كه مردم براي دوستي ورزيدن با افراد مال و منزل نمي خواهند بلكه صرفاً خواهان احترام و بزرگداشت خود از سوي آنان مي باشند . چرا كه مردم خود را دوست دارند و هر كس براي خودش جهاني دارد مملو از آراء وعقايد و نظرات متعددي كه همين عقايد انسانها رااز هم جدا مي كند و دنياي هر فردي براي خودش محترم است پس كسي كه به آنان احترم بگذارد و به عقايد آنان توجه نمايد . دوست مي دارند وكساني را كه عقايد آنان را ناديده گرفته و به شخصيت آنان احترام نمي گذارند نزد آنان هيچ محبوبيتي ندارد .

ممكن است بپرسید چگونه به مردم احترام بگذاريم ؟ چگونه نشان دهيم كه به آنان توجه داريم ؟

جواب اينكه همان طور كه بيان شد هر انساني داراي خصلت يا رفتار و با عقيده و بعدي است كه شايسته ستايش و تمجيد است وظيفه ماست كه اين جنبه هاي خوب را بيابيم و او را به سبب داشتن آنها تمجيد نماييم . و اگر هم قصد داريم به رد و اصلاح رفتار و افكار كسي بپردازيم بايد از راه مناسبي استفاده كنيم . درابتدا بايد به جنبه هاي شخصيتي طرف مقابل تا حدودي آگاه شويم ظرفيت او را بسنجيم و آرام آرام او را به اشتباهي آگاه سازيم و در صورت نياز راه مناسب را به او پيشنهاد كنيم . در اينجاست كه او را از قصد و نيت نوعدوستي خود آگاه كرده و خود را براي محبوبيت آماده مي كنيم .

مقوله «احترام به خود» برای داشتن یک شخصیت قوی انسانی و متعادل، جایگاه بسیار عمیق و تعیین کننده ای دارد. اما به واقع از این موضوع چه تصوری در ذهن خود داریم؟ آیا این مقوله از جنس فکر و شناخت است یا احساس و یا حاصل تلفیق و کشاکش این دو. قطعا سرمنشا هراحساسی، همان تجربه های عینی و ذهنی است. بخصوص آنچه در کوچه، پس کوچه های دوران کودکی اتفاق افتاده است و در پستوخانه ذهن ما بدجوری جا خوش کرده است که خیلی به سختی می توان نقشش را کم رنگ کرد. احساس هایی که برآمده از همین تجربه هاست که باعث می شود بسیاری اوقات واقعیت ها را نه تنها مخدوش بلکه گاهی اساسا واژگونه ببینیم.

لحظه ای مکث کنید تا چند نکته منفی را که درباره خودتان گفته اید به یاد آورید، بیندیشید آنها به «احترام به خودتان »، چه شکلی بخشیده اند،آیا هیچ یک از این جمله ها حرف شما نیز هست؟«من آنقدر خنگم که نگو»«با این بد بیاری که من دارم،حتما شکست می خورم»«از خودم متنفرم».اگر ذهنتان را با اندیشه هایی چنین فرودست برنامه ریزی کنید، سطح «احترام به خودتان» همانجا باقی می ماند. شاید به طور خود آگاه متوجه نشوید که در طول روز چند بار ازاین جمله های منفی استفاده می کنید. اما با اندکی صرف وقت وخودآزمایی دقیق، می توانید از این شیوه تفکرتان که به صورت عادت درآمده، آگاه شوید.

با عوض کردن این گونه تفکر می توانید سطح خویشتن دوستی خود را عوض کنید. «احترام به خود» راستین، بزرگترین هدیه ای است که ما می توانیم به خودمان بدهیم. احترام به خود پایه واساس زندگی خوب است.درحالی که مقوله «احترام به خود» اگر در دوران کودکی در یک بستر تربیتی سالم، شکل گرفته باشد به فرد کمک خواهد کرد که در آینده از آسیب پذیری هیجانی و در برابر استرس های مختلف مصون باشد. زیرا وقتی کودک اجازه پیدا می کند «من» خود را به صورت مستقل شکل دهد؛ ضمن کسب توانایی برقراری رابطه با دیگران ، احساس ایمنی و اعتماد بنیادین را تجربه می کند که بعدها می تواند در کلیه مراحل زندگی او را حمایت کند.

روانپزشکان معتقدند احترام به خود، برمی گردد به ارزشی که فرد برای خود قائل است. هرچقدر این ارزش قوی تر و پخته تر باشد این احساس نیزدر سطح بالاتر و به طور فراگیرتری شخصیت فرد را دربرمی گیرد. به این ترتیب آنچه افراد از خودشان تعریف و تصور می کنند بر انگیزه ها، نگرش ها و رفتارشان در سراسر زندگی تاثیر می گذارد.احساس احترام به خود در سطح پایین معمولا با گروهی از مشکلات دیگر مثل ضعف دانش و اطلاعات، عدم موفقیت در انجام وظایف، ضعف در اتباطات خویشاوندی و دوستانه، خشونت و اختلالات عاطفی مثل افسردگی همراه است.

پذیرش خود و رسیدن به یک چشم انداز مثبت در زندگی با رشد مقوله احترام به خود به صورت سالم، ارتباط پیدا می کند. افرادی که به خودشان و توانایی هایشان اعتقاد دارند عموما بیشتر از این احساس برخوردارند که در نهایت تمایل به شاد زیستن و هیجانات مثبت را در آنها گسترش می دهد.راه های دیگری که افراد می توانند برای رشد احساس احترام به خود، در پیش گیرند این موارد است: شناختن ویژگی های مثبت خود، تشخیص موارد و محدوده های بسیار موفقیت آمیز ، برنامه ریزی برای حمایت از دوستان و خویشاوندان، تمرکز بر فضیلت ها و توانایی های خود و نه، ماندن و غرق شدن در ناتوانایی ها و واماندگی ها، عدم اندازه گیری و تعریف ویژگی های خود با استانداردهای دیگران، پذیرش برخی ریسک ها و خطرها برای دستیابی به موفقیت و فراگیری هدف گذاری واقع گرایانه. به اضافه این که، افراد می توانند از طریق مشورت با روانپزشکان، روش های رشد احساس احترام به خود را فراگیرند.

بی تردید همه، فقدان احترام به نفس را در شرایط خاص و مهم زندگی خود که شاید بیش از سایر زمانها به آن نیاز دارند را تجربه می کنند. قطعا همه می دانیم مجموعه عوامل گوناگونی این احساس را درما ایجاد می کنند: محیط، انتظارات و تجربیات شخصی و اجتماعی. برای مثال، پژوهش های اخیر نشان می دهد که بدرفتاری های زبانی و بیانی، در دوران کودکی اثر منفی زیادی براحساس احترام به خود افراد می گذارد که تا دوران بزرگسالی ادامه می یابد.

بعضی افراد، از شکاکی و سوء ظن نسبت به خود رنج می برند و همواره در برخورد با هرمسئله ای دنبال پیداکردن اشتباه و خطای خود هستند. این نگرش به طور طبیعی به احساس احترام به خود آنها به طور جدی آسیب می رساند.پژوهشگران مسائل اجتماعی می گویند پیام های تبلیغاتی از جمله عوامل محیطی است که می تواند این احساس را مخدوش کند. برای مثال، آن گروه از پیام های رسانه ها که اغلب لاغری بیش از اندازه را توصیه می کنند می تواند اثر منفی براحساس احترام به نفس زنان داشته باشد.

این پیام ها دختران و زنان را دچار این وسواس و اعتقاد منفی می کند که حتما یک مورد نادرست که نیاز به تغییر دارد در بدن آنها هست. در نتیجه، آنها ممکن است به سختی بتوانند در رژیم غذایی شان برای رسیدن به آن اندازه ایده آل موفق شوند. همچنین این نگرش می تواند خطر رشد اختلالات غذایی را برای آنها درپی داشته باشد.طرز تفکر ما درباره خودمان تأثیرات شگرفی برتمام جوانب زندگی ما دارد.

افرادی که برای خویشتن ارزش مثبتی قائلند، عموماً به عنوان نشانه های خارجی رضایت درونی، حالت توازنی رانشان می دهند و احساس امنیت و آرامش خاطر را منتشر می سازند. چنین افرادی به تقویت کننده های اجتماعی و ستایش های دیگران وابستگی ندارند زیرا آموخته اند چگونه بهترین دوست خود و بزرگترین مشوق خویشتن باشند. آنان شرکت کنندگان، مبتکران وچاره سازانی هستند که موجب به حرکت درآمدن ماشین اجتماع می شوند. افرادی که از عزت نفس بالا بهره می جویند، هیچ گاه در زندگی زیر فشار انتقاد خرد نمی شوند یا به واسطه طرد شدن ، احساس نابودی نمی کنند. آنان ازشما به خاطر «راهنمایی سازنده تان» تشکر می کنند. زمانی که با پاسخ «نه» مواجه می شوند، هیچ گاه آن را به معنای طرد خودشان تلقی نمی کنند.